Βία στη βία της ομοιομορφίας
Το σπουδαίο μυθιστόρημα του Ζαμιάτιν «Εμείς», γραμμένο το μακρινό 1921
Συντάκτης:
«Είναι φανερό πως το να είσαι πρωτότυπος σημαίνει να βρίσκεσαι έξω από τη ζωή των άλλων. Συνεπώς, το να είσαι πρωτότυπος σημαίνει να ασκείς βία στην ομοιομορφία». Αυτά είναι τα λόγια της παράξενης Ε-330 προς τον μέλλοντα εραστή της D-503, πριν ο έρωτας τον μεταμορφώσει από έναν εθελούσιο δούλο του Μονοκράτους σε έναν επαναστάτη που θα αμφισβητήσει την παντοδυναμία του καθεστώτος και θα υποστεί τις αναπόφευκτες συνέπειες της πράξης του.
Με τον τρόπο αυτό περιγράφει ο πατριάρχης του δυστοπικού μυθιστορήματος και προπάτορας των Χάξλεϊ, Οργουελ και Μπράντμπερι, Γεβγκένι Ζαμιάτιν, την εξέγερση ενάντια στους εξουσιαστικούς θεσμούς, τα ηθικά διλήμματα που αυτή συνεπάγεται και τη σημασία της ατομικής αυτενέργειας και πρωτοβουλίας.
Θυμήθηκα το σπουδαίο μυθιστόρημα του Ζαμιάτιν «Εμείς», γραμμένο το μακρινό 1921, για το οποίο έπεσε σε δυσμένεια από το σταλινικό καθεστώς, με αφορμή την απόφαση του Ευρωπαϊκού Δικαστηρίου σύμφωνα με την οποία όλα τα προσωπικά δεδομένα των Ευρωπαίων, τα οποία μεταφέρονται μέσω εταιρειών (μεταξύ των οποίων οι Facebook, Google, Apple κ.λπ.) στις ΗΠΑ, δεν προστατεύονται επαρκώς και άρα οι πολίτες μπορούν εύκολα να καταγράφονται και να παρακολουθούνται σε ασύλληπτο μέχρι σήμερα βαθμό.
Η απόφαση προήλθε μετά την προσφυγή ενός θαρραλέου Αυστριακού φοιτητή, του Μαξ Σρεμς, ο οποίος προστέθηκε στο πάνθεο εκείνων που, ως αποτέλεσμα μιας προσωπικής απόφασης, δεν δίστασαν να συγκρουστούν και να αποκαλύψουν τις σκοτεινές μεθόδους επιβολής της κυριαρχίας από την πλευρά των κρατών και των μυστικών τους υπηρεσιών.
Είχε προηγηθεί ο Εντουαρντ Σνόουντεν με τις αποκαλύψεις για τις μαζικές παρακολουθήσεις της αμερικανικής NSA και ο Τζούλιαν Ασάνζ με τη διοχέτευση στον Τύπο εκατομμυρίων σελίδων απόρρητων εγγράφων που έφερναν στο φως την υπόγεια (και ενίοτε παράνομη) δράση των κυβερνήσεων, αλλά και τη μυστική διπλωματία για σοβαρά διεθνή ζητήματα χωρίς έγκριση από τους ψηφοφόρους τους.
Η «γυμνή ζωή» του Τζόρτζιο Αγκάμπεν δεν αφορά μόνο το πολιτικό πεδίο και την κατάσταση που βιώνουν οι απλοί πολίτες σε μια κρισιακή κατάσταση «μόνιμης εξαίρεσης». Αφορά και τη μετατροπή της ζωής τους σε μια «διαφανή ζωή», με την έννοια της ουσιαστικής κατάργησης κάθε ιδιωτικότητας και της δυνατότητας πρόσβασης σε κάθε απόκρυφη πτυχή της καθημερινότητας.
Οι πολίτες του Μονοκράτους ζουν εγκλωβισμένοι μέσα σ’ έναν γυάλινο θόλο που τους απομονώνει από τον «μολυσμένο» φυσικό κόσμο, αλλά και σε γυάλινα σπίτια, απολύτως διαφανή, όπου οι προσωπικές στιγμές είναι απολύτως ελεγχόμενες. Κάτι σαν τον «Μεγάλο Αδελφό» του Οργουελ, ο οποίος έχει τη διαρκή εποπτεία της καθημερινότητας των πολιτών ή τη δυστοπία του «Πανοπτικού», η οποία σηματοδοτεί μια «κοινωνία υπό επιτήρηση». Εκατομμύρια κάμερες στους δημόσιους χώρους, παρακολουθήσεις των τηλεφωνικών και ηλεκτρονικών επικοινωνιών, εμπόριο προσωπικών δεδομένων και δορυφορικός εντοπισμός συνιστούν τις συντεταγμένες μιας «διαφανούς ανθρώπινης κατάστασης».
«Το τρίπτυχο του Παγκόσμιου Κράτους είναι Κοινότητα, Ταυτότητα, Σταθερότητα» γράφει ο Χάξλεϊ στον «Θαυμαστό Καινούριο Κόσμο», όμως ρίχνει τον σπόρο της αμφιβολίας βάζοντας τον Μπέρναρντ να λέει στη Λένινα: «Δεν θα ήθελες όμως να είχες τη δυνατότητα να γνωρίσεις μια άλλου είδους ευτυχία; Προσωπική, όχι πανομοιότυπη με των άλλων; [...] Πώς θα ήμουν εάν απελευθερωνόμουν από τον προκαθορισμό μου;»
Πηγη www.efsyn.gr
Σχόλια
Δημοσίευση σχολίου