Πρώτη ημέρα του Απριλίου σήμερα, ημέρα κατά τη διάρκεια της οποίας είθισται να λέγονται καλοπροαίρετα ψέματα. Πώς όμως προέκυψε αυτό το «έθιμο»;
Τα ψέματα της Πρωταπριλιάς είναι ένα έθιμο «εισαγόμενο» από χώρες της Ευρώπης, για την ακριβή προέλευση του οποίου, υπάρχουν διάφορες εκδοχές. Δύο από αυτές, όμως, είναι οι επικρατέστερες.
Η πρώτη από τις επικρατέστερες εκδοχές είναι το ψέμα της Πρωταπριλιάς ξεκίνησε από ένα λαό της βορειοδυτικής Ευρώπης, τους Κέλτες, οι οποίοι φημίζονταν για τη δεινότητά τους στο ψάρεμα. Η εποχή του ψαρέματος ξεκινούσε την 1η Απριλίου. Ωστόσο, ακόμα και για έναν «μάχιμο» ψαρά, η εποχή αυτή του χρόνου δε θεωρείτο η καταλληλότερη για να έχεις μια καλή ψαριά. Για αυτό το λόγο, οι Κέλτες ψαράδες συνήθιζαν να λένε «ψεματάκια» μεταξύ τους την πρώτη ημέρα του ψαρέματος, για το πόσα ψάρια είχαν μαζέψει τα δίχτυα τους. Αυτό με το πέρασμα του χρόνου εξελίχθηκε σε έθιμο.
Σύμφωνα με τη δεύτερη εκδοχή, η οποία ιστορικά θεωρείται και ακόμα πιο βάσιμη, η Γαλλία του 16ου αιώνα είναι η «μητέρα» του εν λόγω εθίμου. Μέχρι το 1564 η πρωτοχρονιά των Γάλλων ήταν η 1η Απριλίου. Από τότε και μετά καθιερώθηκε επί βασιλείας Καρόλου του 9ου, η Πρωτοχρονιά να είναι η 1η Ιανουαρίου. Η αλλαγή αυτή όμως συνάντησε προσχώματα από μερίδα του γαλλικού λαού, οι οποίοι επέμεναν να γιορτάζουν τη δική τους Πρωτοχρονιά την 1η Απριλίου. Οι υπόλοιποι -που αποδέχτηκαν την αλλαγή- προκειμένου να τους λοιδορήσουν, τους έστελναν πρωτοχρονιάτικα δώρα. Το «πείραγμα» αυτό με το πέρασμα των χρόνων εξελίχθηκε σε έθιμο.
Η ελληνική Πρωταπριλιά
Δεν είναι γνωστό πότε το έθιμο αυτό υιοθετήθηκε στη χώρα μας. Ωστόσο,βάλαμε τη δική μας «πινελιά» χωρίς όμως να αλλάξουμε τον «κορμό» της βασικής ιδέας. Έτσι λοιπόν, είθισται να λέγονται αθώα (ή και λιγότερο αθώα!) ψέματα, έχοντας ως σκοπό να ξεγελαστεί ο «στόχος». Υπάρχουν, μάλιστα, περιοχές της χώρας, στις οποίες θεωρείται καλοτυχία για το υπόλοιπο έτος, αν ο «εγκέφαλος» του εθίμου καταφέρει να ξεγελάσει το «θύμα».
Ο Έλληνας λαογράφος και πανεπιστημιακόςΔημήτριος Λουκάτος, έλεγε πως το έθιμο να λέγονται ψέματα την Πρωταπριλιά, αποτελεί ένα σκόπιμο «ξεγέλασμα των βλαπτικών δυνάμεων που θα εμπόδιζαν την όποια παραγωγή», όπως είναι η αρχή του μήνα τόσο για τον Μάρτιο, όσο και τον Απρίλιο υποχρεώνοντας πολλούς να λαμβάνουν διάφορα «αντίμετρα» (αλεξίκανα μέτρα).
Αλλά και ο Έλληνας λαογράφος και καθηγητής Πανεπιστημίου Γεώργιος Μέγας συμφωνούσε πως η «ψευδολογία» της Πρωταπριλιάς παραπλανά ελλοχεύουσες δυνάμεις του κακού, έτσι ώστε να θεωρείται από τον λαό ως σημαντικός όρος μαγνητικής ενέργειας (έλξης ή αποτροπής) για μια επικείμενη επιτυχία.
Ένα από τα «κορυφαία» περιστατικά που το εθιμοτυπικό ψέμα ξεγέλασε σχεδόν τους πάντες,συνέβη στις ΗΠΑ την 1η Απριλίου του 1878, όταν η εφημερίδα New York Graphic δημοσίευσε άρθρο, σύμφωνα με το οποίο, ο Τόμας Έντισον είχε εφεύρει μια μηχανή, η οποία μετέτρεπε το χώμα σε δημητριακά, το νερό σε κρασί κ.ά. Η «είδηση» έγινε γρήγορα… viral αφού αναπαράχθηκε από αρκετές αμερικανικές εφημερίδες. Αυτό είχε ως αποτέλεσμα, οι «αγορές της εποχής» να την «πατήσουν», κάνοντας τις μετοχές των εταιρειών που παρασκεύαζαν και διακινούσαν κρασί, να «πιάσουν πάτο» στο Χρηματιστήριο.
Πηγη www.altsantiri.gr
Σχόλια
Δημοσίευση σχολίου