Γραφή και ανάγνωση
Αν, όπως λέγεται, πιο πολύ από τη γραμματική μετρούν η πρακτική, η γνώση, η σύγκριση, δεν χωρά αμφιβολία ότι η πράξη της γραφής είναι στενά συνδεδεμένη με τη δραστηριότητα της ανάγνωσης· με την οποία συγγραφέας και αναγνώστης καταλήγουν στο να ανταλλάξουν τις δικές τους σκέψεις και επιθυμίες. Κάποιος που γράφει σίγουρα αξίζει την εκτίμησή μας∙ αλλά, όχι σπάνια, κάποιος που διαβάζει αξίζει διπλά. Κοίτα όμως: να διαβάζεις δεν σημαίνει ότι είναι πιο εύκολο από το να γράφεις.
Το διάβασμα ως πάθος, επιθυμία αναζήτησης και ανακάλυψης, ως ευχαρίστηση να βρεις και να πειραματιστείς καινούργιες αισθήσεις και εντυπώσεις είναι, όχι λιγότερο από την ίδια τη ζωή, το γνωστικό ντεπόζιτο και μια βάση για κάθε πράξη γραφής.
Γι’ αυτό, διάβασε με τρόπο «ενεργό», δηλαδή με κριτική σκέψη και διαλεκτική ανάλυση (αναζητώντας να διαμορφώσεις τις διαβαθμίσεις των λέξεων, των φράσεων, των παραγράφων κι ολόκληρη τη δομή ενός κειμένου), όχι μόνο τους κλασικούς και τους σύγχρονους αλλά κι ένα καλό αστυνομικό μυθιστόρημα, κάποια ποιοτικά κόμικς κι αυτές ακόμη τις εφημερίδες και τα περιοδικά.
Δεν υπάρχει η λεγόμενη ανάγνωση απόδρασης. Γιατί δεν μπορείς να αποδράσεις από τον εαυτό σου…
Και, κυρίως, μην ανήκεις στην ατέλειωτη στρατιά εκείνων που «δεν αγοράζουν βιβλία»: συνταγματικοί αναλφάβητοι και στρεβλοί αστοιχείωτοι, καμιά φορά τρακαδόροι κατ’ επάγγελμα και πεποίθηση, που απαιτούν να έχουν δωρεάν βιβλία et amore Dei· αστοί και προλετάριοι που πάντα βρίσκουν τον τρόπο να ξοδεύουν για να παρακολουθήσουν ένα έργο στον κινηματογράφο ή έναν αγώνα ποδοσφαίρου αλλά που, αν τους ακούσεις, δεν έχουν ούτε ένα ευρώ στην τσέπη τους όταν πρόκειται ν’ αγοράσουν ένα καλό βιβλίο που θα δώσει λίγο φως και λίγη ανακούφιση στη φτωχή τους ύπαρξη. Βέβαια, το διάβασμα δεν πρέπει να είναι μια υποχρέωση.
Το διάβασμα είναι ένα δικαίωμα, θα τολμούσαμε να πούμε, «ανθρώπινο». Περισσότερο απλά, είναι μια προϋπόθεση κάθε ατόμου που μπορεί, αν δεν έχει την οικονομική δυνατότητα για την αγορά ενός βιβλίου, να χρησιμοποιήσει τις δημόσιες βιβλιοθήκες. Οι οποίες, κυρίως αυτές, έχουν την υποχρέωση να βρίσκονται στη διάθεση του κάθε αναγνώστη - φυσικά χωρίς να τον απομακρύνουν μέσα από γραφειοκρατικές συμπληγάδες.
Αυτές οι συμπληγάδες είναι μια πληγή που μπορούμε να αποφύγουμε αν ξοδέψουμε κάτι (τελικά, πολύ λιγότερα από το να πάμε διακοπές) για να δημιουργήσουμε μια προσωπική βιβλιοθήκη που δεν θα είναι μια συλλογή από χάρτινα αντικείμενα για βιβλιόφιλους που θαυμάζουν τα περίτεχνα εξώφυλλα και τα δερμάτινα δεσίματα, αλλά εργαλεία δουλειάς και διαλόγου με ζωντανούς συνομιλητές.
Αν το διάβασμα είναι ένα δικαίωμα, όπως είναι και το μη διάβασμα· το γράψιμο είναι ένα δικαίωμα αλλά δεν αποτελεί καθήκον.
Αλλά αν το γράψιμο δεν σ' το επιβάλλει ο γιατρός, το διάβασμα (ακόμη κι αυτό που δεν σε ενθουσιάζει) ποτέ δεν βλάπτει την υγεία σου. Φυσικά, διαβάζοντας δεν σημαίνει ότι μαθαίνεις και να γράφεις: διαβάζεις για την ευχαρίστηση να διαβάζεις και γράφεις για την ευχαρίστηση να γράφεις… «Διαβάζετε για να ζείτε» έλεγε ο Φλομπέρ…
Ο Προυστ ισχυρίζεται ότι από τη φιλία με τους ανθρώπους προτιμά τη φιλία με τα βιβλία: γιατί μ’ αυτά δεν υπάρχει ο κίνδυνος απροόπτων. Εξάλλου, δεν είσαι εσύ που πρέπει ν’ αρέσεις σ’ εκείνα, αλλά εκείνα σ’ εσένα. Επέλεξε λοιπόν καλά. Περισσότερο από ένα όμορφο έπιπλο, είναι η παρουσία τους που κάνει το σπίτι κατάλληλο για κατοίκηση. Ενα σπίτι «άδειο», δηλαδή χωρίς βιβλία; Ενα σπίτι σαν ένα άδειο μυαλό.
* Ομότιμος καθηγητής ΑΠΘ
Πηγή www.efsyn.gr
Σχόλια
Δημοσίευση σχολίου