Μια ξεχασμένη τραγωδία
Ο Δήμος της Μassa έχει κατασκευάσει ειδικό μνημείο όπου αναγράφονται τα ονόματα όλων των εκτελεσμένων και κάθε χρόνο η ιστορική μνήμη των γεγονότων της 16ης Σεπτεμβρίου 1944 τιμάται με διάφορες εκδηλώσεις
Στις 16 Σεπτεμβρίου 2016 συμπληρώθηκαν 72 χρόνια από τη ναζιστική θηριωδία που συντελέστηκε στην πόλη Massa της Ιταλίας. Η πόλη βρίσκεται στην περιοχή Fosse όπου και ο ποταμός Frigido. Στις 16 Σεπτεμβρίου 1944 τμήματα των SS (16η Μεραρχία Panzer-Grenadier-Division «Reichsfuhrer SS») και των Γερμανικών Μαύρων Ταξιαρχιών εκτέλεσαν 147 κρατουμένους των φυλακών Malaspina, μεταξύ των οποίων ήταν και πέντε (5) Ελληνες πολίτες, ο ένας εκ των οποίων ήταν και ο Κορωπιώτης αντιστασιακός Θωμάς Σκουρλής.
Οι άλλοι 4 Ελληνες εκτελεσθέντες ήταν, σύμφωνα με την ιστορική έρευνα των Ιταλών, οι Χρίστος Κωνσταντίνου, Νικόλαος Παπαναστασίου, Κώστας Ντούφης ή Ντούπης με πιθανό τόπο καταγωγής τα Ιωάννινα, και Στυλιανός Ισσαρης με πιθανή καταγωγή από Βοιωτία (Δερβενοχώρια, Επαρχία Θήβας).
Ο Δήμος της Μassa έχει κατασκευάσει ειδικό μνημείο όπου αναγράφονται τα ονόματα όλων των εκτελεσμένων (βλ. φωτ.) και κάθε χρόνο η ιστορική μνήμη των γεγονότων της 16ης Σεπτεμβρίου 1944 τιμάται με διάφορες εκδηλώσεις.
Προφανώς η μνήμη (εφόσον διαθέτουμε) παραμένει επιλεκτική. Για να μη γράψω ότι πλειστάκις και για διάφορους λόγους αρεσκόμαστε να μένουμε «αμνήμονες».
Πώς αλλιώς να ερμηνευθεί το γεγονός ότι, ενώ στην Ιταλία (ναι, στην Ιταλία…) πραγματοποιούνται ετήσιες τελετές μνήμης για τους εκατοντάδες εκτελεσμένους κρατούμενους των φυλακών της πόλης Massa και της δικαστικής φυλακής του Castello Malaspina, στη δικιά μας «πολιτεία» ουδέν συμβαίνει.
Οπως προαναφέρθηκε, ένας από τους εκτελεσμένους ήταν και ο εκ Κορωπίου καταγόμενος Θωμάς Σκουρλής.
Ο άνθρωπος αυτός, μέχρι πριν από λίγα χρόνια, εθεωρείτο «αγνοούμενος» ακόμα κι απ’ τους πιο κοντινούς του συγγενείς.
Η τραγική πραγματικότητα αποκαλύφθηκε το 2010-2011 από την έρευνα που διεξήγαγε στα αρχεία των Φυλακών της Massa η ιστορικός Alina Gjika με τη συνδρομή των Luigi Cairola και Raffaele Coluccia.
«Το να θυμόμαστε είναι χρέος μας», γράφει στον Πρόλογο του βιβλίου της Alina Gjika ο σύμβουλος Πολιτισμού του Νομού Massa Carrara, Fabio Evangelisti.
Επειδή, όπως εξηγεί, «υπάρχει ο κίνδυνος να ακυρωθούν από την Ιστορία εκείνα τα γεγονότα που λίγοι μπορούν να διηγηθούν και σπάνιοι είναι οι μάρτυρες της πραγματικότητας […] που αν δεν παρουσιαστούν (σ.σ. τα γεγονότα) […] θα εξαφανιστούν μέσα στον χρόνο». Και συμπληρώνει πως «έχουμε ηθική υποχρέωση να διατηρήσουμε ζωντανό στη μνήμη μας όλον εκείνον τον πόνο και να τον μετατρέψουμε σε αγανάκτηση για τις βιαιότητες του παρελθόντος».
Η δε διευθύντρια των Φυλακών της Massa, Emilia Ortenzio, υπογραμμίζει πως «όλες οι φρικαλεότητες του φασισμού και του ναζισμού πρέπει να ανασύρονται στη μνήμη του καθένα μας, να τις επεξεργαζόμαστε, να τις μελετούμε για να μην επαναληφθούν στην παρούσα και μελλοντική Ιστορία της Ανθρωπότητας». Ετσι σκέφτονται οι Ιταλοί… Εμείς δεν ξέρω πότε θ’ αρχίσουμε να… σκεφτόμαστε!
Για την Ιστορία, θα πρέπει να σημειώσουμε τα εξής: Μέχρι το 2002 ήταν γνωστό ότι ο Θωμάς Σκουρλής συνελήφθη από «Ελληνες» τσολιάδες, ύστερα από «καταγγελία» ντόπιων «καλοθελητών», την άνοιξη του 1942, επειδή τον άκουσαν να λέει ότι είχε όπλα στο σπίτι του. Τον «κάρφωσαν», λοιπόν, στους «Ελληνες» τσολιάδες, που στρατοπέδευαν στον κοντινό οικισμό «Καρελλά» (μεταξύ Παιανίας και Κορωπίου).
Αυτοί τον επισκέφθηκαν στο σπίτι του, του άνοιξαν συζήτηση για αντίσταση κατά των Γερμανών και, μάλιστα –σύμφωνα με ελεγχόμενης εγκυρότητας μαρτυρία– του πρότειναν να του πουλήσουν όπλα. Εκείνος, παρορμητικός καθώς ήταν, άρχισε τα... παζάρια μαζί τους και προς επίρρωσιν των απόψεών του επί του συζητούμενου κόστους, τους αποκάλυψε τις κρύπτες των όπλων που είχε στη διάθεσή του (έχει κατατεθεί ότι επρόκειτο για δύο «Μάνλιχερ» που είχε πάρει από τους Αγγλους που έφευγαν κι ένα ιστορικής αξίας όπλο του παππού του που το είχε φέρει από τη Μικρασία).
Τότε οι τσολιάδες τον συνέλαβαν και τον παρέδωσαν στις ιταλικές Αρχές Κατοχής. Εκτοτε ουδείς γνώριζε οτιδήποτε για την τύχη του ανθρώπου. Ο Θωμάς Σκουρλής εξαφανίσθηκε!
Συγγενείς του Θωμά Σκουρλή είχαν εκφράσει την «υποψία» ότι βρέθηκε ανάμεσα στους ομήρους που μεταφέρονταν σε στρατόπεδα της Ιταλίας με το ατμόπλοιο «Τσιτά ντι Τζένοβα», που τον Δεκέμβριο του 1942 τορπιλίσθηκε ανοικτά των αλβανικών ακτών και βυθίστηκε αύτανδρο.
Από το ναυάγιο αυτό ελάχιστα πτώματα εκβράσθηκαν κι ακόμα λιγότερα αναγνωρίσθηκαν» (Θ. Πρόφης, «Μέρες του 1940-44 στο Κορωπί», Κορωπί 2003, σσ. 181-2).
Ωστόσο, η πραγματικότητα αποδεικνύεται πιο τραγική:
Ο Θωμάς Σκουρλής μετά τη σύλληψή του μεταφέρθηκε στην Ιταλία και εγκλείσθηκε στις Φυλακές της Massa Carrara, όπου είχαν εγκλειστεί και εκατοντάδες άλλοι αντιφασίστες και αντιστασιακοί.
Ανάμεσά τους, βεβαίως, και πολιτικοί κρατούμενοι αλλά και κοινοί ποινικοί. Εκατό απ’ αυτούς (60 πολιτικοί και 40 ποινικοί) κατάφεραν τον Ιούλιο του 1944 να δραπετεύσουν.
Είναι γνωστό πως από τον Σεπτέμβριο του 1943 τις τύχες της Ιταλίας ρύθμιζαν οι Γερμανοί, οι οποίοι συμπεριφέρονταν ως κατακτητές σε «σύμμαχή» τους χώρα. Οταν, όμως, άρχισε η κατάρρευση της Γερμανίας (απόβαση Συμμάχων στη Σικελία, ήττες και οπισθοχώρηση στο Ανατολικό Μέτωπο κ.λπ.), οι Γερμανοί άρχισαν να αποχωρούν προς τον βορρά.
Για την ασφαλή αποχώρησή τους τέθηκαν στη διάθεσή τους μονάδες των SS, αρχηγός των οποίων ήταν ο συνταγματάρχης Walter Reder.
Προκειμένου όμως οι Γερμανοί στρατιώτες να αισθάνονται ακόμα πιο ασφαλείς έναντι των απ’ αέρος συμμαχικών επιθέσεων πήραν μαζί τους και όλους τους κρατούμενους των φυλακών (περίπου 150 ανθρώπους).
Στην περιοχή της Massa Carrara οι οπισθοχωρούντες Γερμανοί πραγματοποίησαν την … «έξοδό» τους καταστρέφοντας ολόκληρα χωριά, εφαρμόζοντας αιματηρά αντίποινα και ομαδικές εκτελέσεις, προκειμένου να καταστρέψουν το λειτουργικό υπόβαθρο των ιταλικών αντιστασιακών ομάδων.
Τους κρατούμενούς τους οι Γερμανοί τούς μετέφεραν μερικά χιλιόμετρα έξω από την πόλη στην περιοχή Fosse του ποταμού Frigido, όπου και τους εκτέλεσαν όλους. Το ημερολόγιο έγραφε 16 Σεπτεμβρίου 1944. Την εκτέλεση στην περιοχή αυτή ουδείς αντελήφθη άμεσα. Με την πάροδο όμως των χρόνων η έντονη δυσοσμία οδήγησε στην εκσκαφή (1947) κι έτσι αποκαλύφθηκε η τραγωδία. Εν συνεχεία, η έρευνα στα αρχεία των φυλακών ταυτοποίησε τους εκτελεσμένους.
* Ταξίαρχος Π.Α. (ε.α.), ιστορικός ερευνητής, συγγραφέας
Πηγή www.efsyn.gr
Σχόλια
Δημοσίευση σχολίου