Σε τι οφείλεται η καθίζηση της ποιότητας ζωής στην Ελλάδα;

Αστεγος στην Παλιά Βουλή | EUROKINISSI/ΓΙΩΡΓΟΣ ΚΟΝΤΑΡΙΝΗΣ

Συντάκτης: 

Μανόλης Γ. Δρεττάκης*

Από το 2005 διεξάγεται κάθε χρόνο σε αυξανόμενο αριθμό κρατών μια παγκόσμια έρευνα ευτυχίας την οποία επιμελούνται καθηγητές J. Helliwell, R. Layard και J. Sachs.

Η έρευνα αυτή το 2005 διεξήχθη σε 27 κράτη, το 2006 σε 90 και από το 2007 και μετά σε πάνω από 100. Η χώρα μας περιλαμβάνεται στις έρευνες αυτές τα έτη 2006, 2008 και όλα τα έτη της περιόδου 2009-2015.

Από τους μετέχοντες στην έρευνα ζητείται να απαντήσουν σε ποιο επίπεδο της κλίμακας 0-10 τοποθετούν τον εαυτό τους σε ό,τι αφορά την ποιότητας ζωής τους το συγκεκριμένο έτος. Το 10 αντιστοιχεί στην καλύτερη δυνατή ποιότητα και το 0 στη χειρότερη.

Επειδή οι απαντήσεις από έτος σε έτος κυμαίνονται, οι ερευνητές στην ανακοίνωσή τους τον περασμένο Μάρτιο έδωσαν για κάθε χώρα τον μέσο όρο των απαντήσεων των τριών τελευταίων ετών, δηλαδή 2013, 2014 και 2015.

Ο αριθμός που προκύπτει μπορεί να θεωρηθεί, κατά τους επιμελητές της έρευνας, δείκτης ευτυχίας. Με βάση αυτόν τον μέσο όρο η Ελλάδα βρίσκεται στην 99η θέση σε σύνολο 157 κρατών.

Στον τίτλο αυτού του άρθρου αποφύγαμε τη λέξη «ευτυχία» διότι, κατά τη γνώμη μας, η ποιότητα ζωής, στις απαντήσεις αυτών που ερωτώνται, μπορεί να σημαίνει εντελώς διαφορετικά πράγματα. Κατά συνέπεια είναι καλύτερα να θεωρηθεί ο δείκτης αυτός «δείκτης υποκειμενικής εκτίμησης του επιπέδου ποιότητας ζωής» (όπως είναι και η ερώτηση στην οποία απαντούν) των κατοίκων της καθεμιάς χώρας.

Με βάση τα υπάρχοντα στοιχεία για τα τρία παλαιότερα έτη υπολογίσαμε τον δείκτη αυτόν, δηλαδή τον μέσο όρο των τριών παλαιότερων ετών για τα 28 κράτη-μέλη της Ε.Ε.

Από τη σύγκριση του δείκτη για τα χρόνια αυτά με εκείνον των τριών τελευταίων ετών που προαναφέρθηκε, η Ελλάδα πριν από την κρίση κατείχε τη 16η θέση ανάμεσα στα 28 κράτη, ενώ τα τρία τελευταία χρόνια «κατέβηκε» στην 27η (καθίζηση κατά 11 θέσεις), με τη Βουλγαρία να κατέχει την 28η με τον χαμηλότερο δείκτη.

Την 26η θέση κατείχε η Πορτογαλία. Τις 4 πρώτες θέσεις με τον υψηλότερο δείκτη κατείχαν, κατά σειρά, οι Δανία, Φινλανδία, Ολλανδία και Σουηδία.

Ποιοι είναι οι παράγοντες που καθορίζουν το ύψος και την αύξηση ή μείωση του δείκτη ικανοποίησης από την ποιότητα ζωής; Οι ερευνητές εξέτασαν διάφορους παράγοντες και διαπίστωσαν ότι δεν είναι, όπως υποθέτουν πολλοί, μόνο το εισόδημα.

Σε ένα άρθρο αυτής της μορφής δεν είναι δυνατόν να γίνει εκτεταμένη αναφορά στους παράγοντες αυτούς για όλα τα κράτη-μέλη της Ε.Ε. Θα περιοριστούμε μόνο στους σημαντικότερους για τη χώρα μας.

Συγκρίνοντας τη θέση της ανάμεσα στα 28 κράτη-μέλη της Ε.Ε. τα τελευταία τρία χρόνια σε σχέση με τα τρία προ-μνημονιακά, διαπιστώσαμε ότι σημαντικοί παράγοντες για τη χειροτέρευση της θέσης της ανάμεσα στα κράτη αυτά είναι οι ακόλουθοι:

• (α) Κατά κεφαλήν ΑΕΠ από τη 15η θέση πριν από τα Μνημόνια στην 22η τα τελευταία 3 χρόνια. Η χειροτέρευση αυτή οφείλεται στη μείωση κατά 25% του ΑΕΠ σε σταθερές τιμές εξαιτίας της εφαρμογής των μέτρων των Μνημονίων.
• (β) Ανισότητα εισοδήματος από τη 10η θέση στη 2η (την 1η θέση κατέχει η Βουλγαρία, με τη μεγαλύτερη ανισότητα). Η μεγάλη αυτή χειροτέρευση δείχνει το πόσο κοινωνικά άδικα είναι τα μέτρα που εφάρμοσαν όλες οι μνημονιακές κυβερνήσεις.
• (γ) Υγεία-προσδόκιμο επιβίωσης από τη 12η στη 15η θέση. Εκτός από τη μείωση του εισοδήματος και την ανεργία, η χειροτέρευση αυτή οφείλεται και στις περικοπές που έχουν γίνει στη νοσοκομειακή και ιατροφαρμακευτική περίθαλψη.
• (δ) Εμπιστοσύνη στην κυβέρνηση, από τη 13η στη 19η θέση. Η μείωση αυτή οφείλεται στη μεγάλη διάσταση προεκλογικών υποσχέσεων και πράξεων από όλες τις κυβερνήσεις της περιόδου 1974-2009 και ιδιαίτερα τις μνημονιακές κυβερνήσεις.
• (ε) Ποιότητα δημοκρατίας, από την 24η στην 27η θέση. Και πριν από την κρίση δεν ήταν σε καλή θέση η χώρα μας εξαιτίας της απαξίωσης από όλες τις κυβερνήσεις των θεσμών, δηλαδή της νομοθετικής, της δικαστικής και της εκτελεστικής εξουσίας. Η απαξίωση αυτή επιταχύνθηκε με την άμεση εκτέλεση των ταπεινωτικών εντολών των δανειστών μας.
• (στ) Ποιότητα της παράδοσης, από την 23η στην 26η θέση. Αυτή η χειροτέρευση οφείλεται σε παρόμοιους λόγους με εκείνους για την ποιότητα της δημοκρατίας.

Από την πολύ περιληπτική και, αναγκαστικά, ελλειμματική παράθεση των κυριότερων παραγόντων στους οποίους οφείλεται η καθίζηση του επιπέδου της ποιότητας ζωής στη χώρα μας φαίνεται ότι, εκτός από θέματα που έχουν σχέση με την ικανοποίηση υλικών αναγκών (η οποία έχει φτάσει μέχρι τη στέρηση βασικών αγαθών, βλέπε άρθρο μας στην «Εφημερίδα των Συντακτών» της 7.6.16), υπάρχουν και ποιοτικοί παράγοντες.

Πρόκειται για την επιδείνωση των χρόνιων παθογενειών του πολιτικού μας συστήματος, με πρωταγωνιστές όλα τα κόμματα που κυβέρνησαν τη χώρα από την κατάρρευση της χούντας μέχρι σήμερα.

*τέως: αντιπρόδρος της Βουλής, υπουργός και καθηγητής της ΑΣΟΕΕ

Πηγή www.efsyn.gr