Ο Ντόναλντ Τραμπ και το τέλος του κόσμου


Ο Ντόναλντ Τραμπ και το τέλος του κόσμου

Μεγάλο μέρος των αναλύσεων που ακολούθησαν την επικράτηση του Τραμπ στις αμερικανικές εκλογές τείνουν να καθησυχάζουν τον κόσμο. Ιδίως οι «κεντροαριστεροί», αν και περισσότερο κακιωμένοι στο μέτρο που ήταν η εκεί «δικιά τους» που έχασε, συχνά επισημαίνουν πως το αμερικανικό σύστημα -με την καλή έννοια(!)- έχει τεράστιο δομικό βάρος. Τέτοιο που δεν επιτρέπει σοβαρές παρασπονδίες από τη βασική ρότα.
Στην πραγματικότητα, η ιδέα, κατοπτρική, παραδόξως, με την αντίστοιχη μιας ορισμένης ακραία δογματικής Αριστεράς, είναι πως, ως προς τα βασικά, τα πράγματα θα μείνουν ίδια. Η επανάληψη του ίδιου, άλλωστε, είναι γι’ αυτήν την πολιτική οικογένεια ο στόχος του αμαλγάματος σύνεσης και εκσυγχρονισμού, που προτείνουν παντού και πάντα.
Κοσμοπολίτες ρέκτες της παγκοσμιοποίησης, των ανοικτών για το κεφάλαιο συνόρων, οπαδοί της επιβράβευσης των «άξιων» και της «αριστείας», διαπρύσιοι υποστηρικτές των «μεταρρυθμίσεων», που ένα καλό στον απλό κόσμο δεν έχουν φέρει δεκαετίες τώρα, είναι οι κατεξοχήν τζιχαντιστές της εποχής μας.
Αν οι τύποι με τις κελεμπίες αναπολούν το ένδοξο παρελθόν του ισλαμικού μεγαλείου, αυτοί με τα επώνυμα κοστούμια κάνουν και θα κάνουν τα πάντα προκειμένου ο άθλιος καπιταλισμός του καιρού μας, το αγαπημένο τους -δυναμικό όσο και οι ίδιοι- σύστημα, να μείνει κυρίαρχος και αδιαμφισβήτητος. Κι ως προς αυτό θα είναι άτεγκτοι.
Μην έχουμε καμιά αμφιβολία. Αν στην τελική ευθεία βρισκόταν ο Μπέρνι Σάντερς αντί της Χίλαρι, αυτοί θα ψήφιζαν Τραμπ.
Από αυτήν την άποψη λοιπόν, πράγματι θα έχουμε επανάληψη του ίδιου. Πράγμα, ωστόσο, κάθε άλλο παρά καθησυχαστικό. Γιατί, εκτός του ότι το ίδιο είναι πολύ κακό για τη μεγάλη κοινωνική πλειονότητα, επιπλέον είναι ένα ίδιο που χειροτερεύει ραγδαία. Ως δείκτης αυτού, ο Τραμπ ίσως αποδειχτεί πολύ επικίνδυνος.
Εχει ξαναγίνει με τους φασισμούς στον Μεσοπόλεμο. Οταν έπρεπε «όλα να αλλάξουν, για να μείνουν όλα ίδια».
Ο Βόλφγκανγκ Στρέεκ, στο τελευταίο του βιβλίο[1], αξιοποιώντας μια πολύ ενδιαφέρουσα προβληματική, ισχυρίζεται πως ο καπιταλισμός είναι ένα σύστημα που τείνει προς το τέλος του, το οποίο δεν βρίσκεται μακριά στον χρόνο.
Επαναφέροντας τη βασική μαρξική ιδέα πως όριο του κεφαλαίου είναι το ίδιο το κεφάλαιο και οι αντιφάσεις του και δείχνοντας πως οι τελευταίες είναι πλέον εντελώς περιπλεγμένες -στο όριο του χαοτικού- και ανεπίλυτες, την ερμηνεύει με έναν οριστικά καταδικαστικό για το μέλλον του συστήματος τρόπο.
Η προοπτική, ωστόσο, δεν είναι ευοίωνη για την ανθρωπότητα. Με δεδομένο πως οι αντικαπιταλιστικές εναλλακτικές, οι κοινωνιολογικές, πολιτικές και ιδεολογικές προϋποθέσεις για τον σοσιαλισμό έχουν εξασθενήσει πολύ, ο θάνατος του καπιταλισμού θα προκύψει από την κατάρρευσή του μέσα στις ίδιες του τις εκρηκτικές αντιφάσεις («from a thousand cuts», όπως σημειώνει).
Στη θέση του βλέπει να έρχεται μια μακρόχρονη «μεσοβασιλεία», μια παρατεταμένη περίοδος αυξανόμενης εντροπίας, η οποία θα κυριαρχείται όχι από συλλογικές μορφές κοινωνικής συμβίωσης, αλλά από έναν κατακερματισμό μέχρι ολοκληρωτικής μοριοποίησης.
Κατά μια έννοια, αποδεχόμενος το γνωστό στους κομμουνιστές δίλημμα «σοσιαλισμός ή βαρβαρότητα», προβλέπει πως η βαρβαρότητα συνιστά την κατά πολύ πιθανότερη εξέλιξη. Με άλλα λόγια, του είναι πολύ ευκολότερο να φανταστεί το τέλος του (πολιτισμένου) κόσμου παρά μια θετική για την ανθρωπότητα υπέρβαση του καπιταλισμού.
Στον καμβά αυτό έρχονται και δένουν οι επιταχυνόμενες αρνητικές εξελίξεις των τελευταίων ετών. Πολιτικά η εκδοχή τού «Ενας, δύο, πολλοί Τραμπ…» γίνεται εξαιρετικά αληθοφανής.
Μπορεί κάποιος να θεωρήσει καταστροφολογική, καλύτερα εσχατολογική, την προσέγγιση του Στρέεκ. Το βιβλίο δεν παύει να είναι σπουδαίο.
Κι αν η απαισιοδοξία του προκύπτει από την αδυναμία του να δει πραγματικές μετασχηματιστικές δυνατότητες στη σημερινή διεθνή εργατική τάξη -πράγμα τουλάχιστον αμφιλεγόμενο-, δεν υπάρχει αμφιβολία πως η πολιτική Αριστερά και οι πρακτικές της μάλλον ενισχύουν, κατ' αρχήν, τις μαύρες προβλέψεις του.
Μετά την κατάρρευση του ανατολικού σοσιαλιστικού πειράματος στον 20ό αι., μετά τις λατινοαμερικάνικες αποτυχίες και την πολύ πρόσφατη γελοιοποίηση της υπόθεσης στη Νότια Ευρώπη, όντως οι πολιτικές προϋποθέσεις μιας μη καταστροφικής εξέλιξης έχουν συμπιεστεί δραματικά.
Η μόνη άλλη προοπτική θα ήταν να σκεφτούμε πάνω στο αναγκαίο, αντικειμενικά ή όχι επερχόμενο, τέλος του καπιταλισμού[2]. Δεν υπάρχει αμφιβολία πως ο κόσμος θέλει μια μεγάλη αλλαγή στη ζωή του. Απελπισμένος, επιλέγει πολλές φορές από τα υπάρχοντα, όσο γελοία και επικίνδυνα κι αν φαντάζουν σε μας.
Το να σκεφτούμε έτσι σημαίνει πως η Αριστερά θα πρέπει να πει όλη την αλήθεια, να εξηγήσει ευκαιρίες και κινδύνους, να απορρίψει ριζικά καθεστωτικούς πραγματισμούς, όσο κι αν εμφανίζονται ως «προωθητικοί (sic) συμβιβασμοί» - καλή ώρα όπως με τη δική μας κυβέρνηση.
Ο κόσμος θέλει πολύ τη μεγάλη αλλαγή. Κατανοεί όλο και περισσότερο πως οι «συνετοί» πίσω από τη σύνεσή τους κρύβουν τον γυμνό κυνισμό αυτού που επιδιώκει την επανάληψη του ίδιου κακού. Και, με τον τρόπο τους, λένε «φτάνει πια». Ας γίνει κολυμπηθρόξυλο! Σε αυτό έχουμε να απαντήσουμε.
(1) Wolfgang Streeck, How will capitalism end?, Verso, 2016
(2) Πράγμα που επιχειρήσαμε στην αρχή της κρίσης μαζί με τον Ευκλείδη Τσακαλώτο σε ένα βιβλίο με τον χαρακτηριστικό τίτλο «Χωρίς Επιστροφή – Καπιταλιστικές κρίσεις, κοινωνικές ανάγκες, σοσιαλισμός» (ΚΨΜ, 2011).
*οικονομολόγος, εκπαιδευτικός
Πηγή www.efsyn.gr

Σχόλια

Δημοφιλείς αναρτήσεις από αυτό το ιστολόγιο

Στον βούρκο χωρίς αναπνευστήρα

«Ο βασιλιάς είναι γυμνός» -εντός και εκτός της χώρας. Θα επιβιώσει των εκλογών του 2020 ο Μητσοτάκης;

Παφίλης στη Βουλή: «Ο Λασκαρίδης σας *** πατόκορφα» (βίντεο)