Λαϊκισμός και έπεα πτερόεντα

INTIME NEWS/ΜΠΑΜΠΟΥΚΟΣ ΓΙΩΡΓΟΣ

Συντάκτης: 

Ι.Ν. Μαρκόπουλος*

Τον τελευταίο καιρό όλο και πιο συχνά διαβάζουμε στον Τύπο για το φαινόμενο του λαϊκισμού που έχει κατακλύσει, όπως υποστηρίζεται, το πολιτικό σύμπαν και ευθύνεται, κατά κύριο λόγο, για την κακοδαιμονία των πολιτικών πραγμάτων, εδώ στην Ευρώπη, αλλά και σε ολόκληρο τον πλανήτη.

Υπάρχουν σίγουρα κάποιες δημοσιογραφικές προσπάθειες να αιτιολογηθούν η άνοδος και η πολιτική αποτελεσματικότητα αυτού του φαινομένου και να αναζητηθούν οι ουσιαστικές αιτίες που το υποθάλπουν.

Και αναφέρομαι εδώ, παρενθετικά και διευκρινιστικά, στον Τύπο που κινείται στον αποκαλούμενο φιλελεύθερο/νεοφιλελεύθερο ή ακόμη και κεντρώο κυρίως χώρο, και όχι στον αριστερό, που εξ ορισμού θα έλεγα αναγνωρίζει τον κύριο υπαίτιο της σύγχρονης ανθρώπινης και πλανητικής καταστροφικής πορείας. 

Συνήθως λοιπόν, και εκτός σπάνιων εξαιρέσεων, οι προσπάθειες αυτές είτε εντάσσονται στο πλαίσιο μιας πολυφωνίας του Τύπου, που δεν προορίζεται να έχει κάποιον ουσιαστικό προβληματισμό ή έναν περαιτέρω αντίκτυπο, είτε εξαντλούνται απλώς στην παράθεση κάποιων σοβαρών κατά τα άλλα αιτιών, τις οποίες όμως οι αρθρογράφοι παραλείπουν, συνηθέστατα, να εντάξουν στο παγκοσμιοποιημένο –και παγκοσμιοποιητικό– πλαίσιο του νεοφιλελευθερισμού, ο οποίος ουσιαστικά τις συνέχει και αδιάκοπα τις θρέφει εις βάρος της ανθρώπινης και της πλανητικής κατάστασης. 

Είναι ενδιαφέρον, για παράδειγμα, να διαβάσει κανείς, από δημοσιογράφους που θέλουν να είναι έγκυροι («Το Βήμα», 26.6.2016), ότι για το βρετανικό δημοψήφισμα και το αποτέλεσμά του την ευθύνη δεν την φέρουν οι αστοχίες των Βρυξελλών, η τρομακτική και αντιδημοκρατική –για όλο τον δημοκρατικά σκεπτόμενο κόσμο, σε Βορρά και Νότο, Ανατολή και Δύση– συμπεριφορά τους προς τη χώρα μας, η δικτατορία του παγκόσμιου χρηματοπιστωτικού συστήματος, το προσφυγικό πρόβλημα, η καταστροφική υπερίσχυση της οικονομίας έναντι της πολιτικής, η ανεργία και οι χαμηλοί μισθοί για τους πολλούς, η απουσία αλληλεγγύης και οι κοινωνικές ανισότητες (που όλες αυτές τις αιτίες συνέχει και συντηρεί ο αρπακτικός νεοφιλελευθερισμός), αλλά την ευθύνη τη φέρουν ακέραια ο λαϊκισμός και όσοι είχαν την πολιτική ευθύνη του δημοψηφίσματος.

Τι να πει κανείς; Δηλαδή φταίει το δημοψήφισμα που άφησε να φανεί η γύμνια του ευρωπαϊκού εγχειρήματος, που δεν ήταν ίσως άλλο από το να μαντρώσει την επιθετικότητα της Γερμανίας (που όπως όλα δείχνουν δεν τους βγήκε) και να λεηλατήσει, με όπλο την οικονομία (το ευρώ), τις ανθρώπινες ζωές του Νότου υπέρ μιας εφήμερης, όπως δυστυχώς θα αποδειχθεί, ευημερίας του Βορρά; 

Ξαφνιάζει δυσάρεστα και ανησυχητικά, όταν ο λόγος μας παραπέμπει, όλο και πιο συχνά, σε «έπεα πτερόεντα», αγνοώντας τις ουσιαστικές αιτίες των πραγμάτων.

Πράγματι, τι νόημα έχει άραγε να διερωτόμαστε για την καταστροφική πορεία του σημερινού κόσμου, αναλογιζόμενοι την επικίνδυνη αστάθειά του και τις επερχόμενες καταστροφικές συνέπειες της σύγχρονης πορείας του, δίχως να θέλουμε να κατανοήσουμε σε βάθος τις πρωταρχικές αιτίες της πλανητικής πλέον κακοδαιμονίας και δίχως να διερωτόμαστε πάνω στην εξάλειψη αυτών των πρωταρχικών αιτιών; 

Είναι δυνατόν, εχέφρονες άνθρωποι, να αναγνωρίζουμε τα επικίνδυνα σημάδια για την πορεία του πλανήτη και για το μέλλον των παιδιών μας, που με τόση ειλικρινή σιγουριά δηλώνουμε ότι αγαπάμε, και να κάνουμε ότι δεν καταλαβαίνουμε τη βαθύτερη αιτία των κοινωνικοπολιτικών, οικονομικών, περιβαλλοντικών και βιοηθικών προβλημάτων που μαστίζουν τη σύγχρονη ανθρωπότητα;

Είναι δυνατόν να μην αναγνωρίζουμε πλέον την καταστροφική και αρπακτική μανία του επικυρίαρχου, θατσερικής και ριγκανικής κοπής, νεοφιλελευθερισμού, όταν οι ίδιοι οι σύμβουλοί του και υψηλόβαθμα στελέχη του έχουν αρχίσει, μεγαλόφωνα πλέον, να αμφισβητούν τις βασικές του αρχές και την αδιαμφισβήτητη μέχρι σήμερα πορεία του; 

Πράγματι, επιφέροντας, σε πρώτη ανάγνωση, ένα τεράστιο ουσιαστικό πλήγμα στο ίδιο τους το «σπίτι» –αλλά στην ουσία, πιστεύω, θέλοντας μάλλον να το διασώσουν μέσω της μετεξέλιξής του (σε τόσο εμφανές κρίσιμο σημείο, σε τέτοιες καταστροφικές ανισότητες έχει οδηγήσει σήμερα το νεοφιλελεύθερο οικονομικό δόγμα)– τρεις επιφανείς οικονομολόγοι του ΔΝΤ («Εφ.Συν»., 1/6/2016 και 4-5/6/2016) αποκηρύσσουν τη λιτότητα και την ελεύθερη διακίνηση κεφαλαίων, δηλαδή δύο βασικούς πυλώνες του νεοφιλελευθερισμού, προαναγγέλλοντας ίσως το τελείωμα αυτού του καταστροφικού δόγματος, τουλάχιστον με τη μορφή που το ξέρουμε σήμερα. 

Και βέβαια, ο δημοσιογραφικός λόγος που κινείται στον χώρο της Αριστεράς κατανοεί, εξ ορισμού θα έλεγα, τη βαθύτερη αιτία της σύγχρονης κρίσης και προβάλλει, δικαιολογημένα απορημένος, τις θέσεις αυτές των κορυφαίων οικονομολόγων του ΔΝΤ.

Οταν όμως ο λόγος αυτός κινείται στον αποκαλούμενο φιλελεύθερο/νεοφιλελεύθερο ή ακόμη και στον κεντρώο χώρο, τότε, με κάθε ειλικρινή σεβασμό προς την άλλη άποψη, η προβολή της σχετικής είδησης («Το Βήμα», 12/6/2016), πέρα από την απορία, θα πρέπει να υπερκαλύπτεται από μια συνεχή, βαθύτερη, ουσιαστικότερη και έμπρακτα εκδηλωμένη διερώτηση πάνω στην πορεία της ανθρωπότητας και του πλανήτη. 

*καθηγητής Φιλοσοφίας της Τεχνοεπιστήμης στο Πρόγραμμα Μεταπτυχιακών Σπουδών του ΠΤΔΕ του ΑΠΘ 

Πηγή www.efsyn.gr