Δημήτρης Σταράκης: Αγαπάμε άραγε τα παιδιά;

«Δεν καταλαβαίνουμε λοιπόν ότι, αγκαλιάζοντας το παιδί, είμαστε ακριβώς εμείς αυτοί που χρειαζόμαστε την αγκαλιά του; Σ’ αυτήν κρυβόμαστε ανήμποροι, γυρεύουμε την προστασία και τη φυγή τις ώρες του ερημωμένου πόνου, της αδέσποτης εγκατάλειψης. Το επιβαρύνουμε με τα βάσανα μας και το δικό μας μαράζι».

Janusz Korczak, Το δικαίωμα του παιδιού στον σεβασμό. Εκδόσεις Μεταίχμιο.

Η παραπάνω φράση του μεγάλου πολωνού παιδαγωγού Γιάνους Κόρτσακδημοσιεύτηκε το 1929 ή αλλιώς, πριν από 88 χρόνια. Την επέλεξα γιατί, στην εποχή των social media, (σ)τα παιδιά μας καθρεφτίζουν ό,τι εμείς φοβόμαστε, ότι εμείς δεν καταφέραμε κι ό,τι εμείς ελπίζουμε. Την επέλεξα γιατί προήλθε από τον άνθρωπο, ο οποίος αρνήθηκε να αφήσει τους εβραίους μαθητές του αβοήθητους στα χέρια των Ναζί, αλλά επέλεξε να πάει μαζί τους στο στρατόπεδο συγκέντρωσης Τρεμπλίνκα και να θυσιαστεί μαζί με ό,τι θεωρούσε κομμάτι του: Τον άνθρωπο, ο οποίος δεν είναι άλλος από το παιδί.

Στα social media ανεβάζουμε υπερήφανα φωτογραφίες από τους βαθμούς τους, από τις επιτυχίες τους, από τους επαίνους τους. Με άλλα λόγια, τα παιδιά γίνονται όχημα και εργαλείο μας και όχι οντότητες που μπορούν να επιλέξουν, να επιθυμήσουν και τελικά να αναπνεύσουν με μια δική τους ανάσα.

Μα ο Κόρτσακ, φάρος της παιδαγωγικής και πρωτοπόρος στην ανάδειξη του παιδικού χαρακτήρα, μας έμαθε ότι τα παιδιά παλεύουν να εδραιώσουν τις δικές τους επιθυμίες απέναντι στη δική μας καταπίεση.Τόλμησε μάλιστα να γράψει στην εποχή του για «το δικαίωμα του παιδιού στο θάνατο»: Πολλοί σοκαρίστηκαν, νομίζοντας ότι καλλιεργούσε μεταξύ άλλων την αυτοκτονικότητα στους νέους. Μα ο Κόρτσακ έγραψε αυτό που αρνούμαστε να δούμε: Το παιδί έχει δικαίωμα να παίξει και έχει δικαίωμα να ρισκάρει: Να σκαρφαλώσει σε δέντρα, να κάνει ριψοκίνδυνα άλματα, να παίξει πέραν από τα όρια. Κάθε ενδεχόμενος τραυματισμός του μας γεμίζει τρόμο. Μα το παιδί θα ρισκάρει και θα μας αγνοήσει: «Φταίξιμο του παιδιού είναι όλα αυτά που απειλούν την ησυχία μας, τη φιλοδοξία και την άνεση, όσα εκθέτουν και εξοργίζουν, όσα απειλούν τις συνήθειες μας, απασχολούν το χρόνο και τις σκέψεις μας» αναφέρει χαρακτηριστικά.

Στην εποχή μας, την υποτιθέμενη εποχή του σεβασμού των ανθρώπινων δικαιωμάτων, δεν έχουν πάψει να υπάρχουν παιδιά και αποπαίδια. Ασυνόδευτα παιδιά κρύβονται επιμελώς στα προσφυγικά στρατόπεδα συγκέντρωσης. Μωρά προσφυγικών οικογενειών πεθαίνουν αβοήθητα στο κρύο. Πέραν από το προσφυγικό δράμα, παιδιά φτωχών οικογενειών μετρούν μαζί με τους γονείς τους το μηνιάτικο και έχουν ακριβώς τις ίδιες αγωνίες επιβίωσης με τους μεγάλους. Κι εμείς απλά κωφεύουμε, χτίζουμε ψεύτικες δικαιολογίες για να δικαιολογήσουμε την υποκρισία μας: Τα δικαιώματα των παιδιών δεν είναι καθολικά, ήταν και είναι και σήμερα περιορισμένα. Απλά σήμερα, αυτό που έχει αναπτυχθεί περισσότερο είναι η ψευδαίσθηση ότι εμφανίζουμε περισσότερες ευαισθησίες. Άλλο ένα καθρέφτισμα της ενήλικης ανωριμότητας στην παιδική ύπαρξη.

Θα κλείσω το τελευταίο μου κείμενο για το 2017 με την τελευταία παράγραφο του εξαιρετικού δοκιμιού του Κόρτζακ, το οποίο μας χάρισαν οι εκδόσεις Μεταίχμιο. Η προφητική προβληματική του και η περιγραφή του για τη δύναμη που έχει η ιδεολογία και στην εποχή μας ας είναι ένα καμπανάκι, το οποίο θα αποτελέσει ένα σωκρατικό δαιμόνιο, το οποίο θα ενοχλήσει τον εικονικό μας κόσμο και θα μας φέρει αντιμέτωπους με το ερώτημα «Αγαπάμε άραγε τα παιδιά;»:

«Προσοχή! Η σύγχρονη ζωή διαπλάθεται από ένα ισχυρό κτήνος, τον Άπληστο Άνθρωπο. Αυτός υπαγορεύει τους τρόπους ζωής. Οι παραχωρήσεις του για τους αδύναμους είναι ψεύτικες. Πλαστός είναι ο σεβασμός του για τον γέρο, το ίδιο και η ισότητα των γυναικών και η ευμένεια για το παιδί. Περιπλανιέται άστεγο το συναίσθημα – σαν τη Σταχτομπούτα. Ενώ ακριβώς τα παιδιά είναι οι πρίγκιπες των αισθήσεων, ποιητές και στοχαστές».

Πηγή www.altsantiri.gr